Hoe zet je burgerparticipatie op?

Wat is burgerparticipatie?

Burgerparticipatie is een middel om burgers te laten participeren aan het beleid van een overheid of organisatie. Het zorgt voor tweerichtingsverkeer tussen burger en lokale overheid / organisaties. Zo realiseer je voor een stuk een representatieve democratie en stimuleer je actief burgerschap.

Burgerparticipatie zit vrij hoog op de participatieladder van Edelenbos en Monnikhof die gaat van informeren, raadplegen en adviseren naar coproduceren en meebeslissen.

Burgerparticipatie kan zowel een politieke, democratische, culturele als sociale functie hebben. In elk geval brengt het organisaties en burgers dichter bij elkaar.
Een organisatie of overheid kan enerzijds zelf burgerparticipatie organiseren of anderzijds burgerinitiatief ondersteunen.

Waarvoor kan je burgerparticipatie inzetten?

Burgerparticipatie kan ingezet worden voor bijvoorbeeld volgende zaken:

• Strategiebepaling: waar liggen burgers wakker van? Wat zijn hun prioriteiten?
• Beleidsvorming: hoe kunnen we onze doelen realiseren? Welke creatieve ideeën hebben burgers?
• Gedragen beleid: door samen het beleid uit te werken.

Wat zijn de voordelen van burgerparticipatie?

Burgerparticipatie heeft tal van gunstige effecten, zoals:

• Meer betrokkenheid van burgers bij de organisatie.
• Een hogere legitimiteit van plannen en beslissingen.
• Minder weerstand van burgers.
• Inhoudelijke verrijking door het leren van elkaars ideeën en inzichten.
• Betere kwaliteit.
• Groter draagvlak door betrokkenheid en eigenaarschap.
• Vernieuwende ideeën.
• Cruciaal voor veerkracht en vitaliteit van de samenleving.
• Betere connectie tussen politiek / beleid en burger.

Kortom, participatie zorgt voor goed burgerschap en goed burgerschap zorgt voor goed beleid.

Waar moet je rekening mee houden bij het opzetten van burgerparticipatie?

Burgerparticipatie is op zich een succesverhaal, maar er moeten een aantal kritische succesfactoren in acht genomen worden.

• Communicatiedienst betrekken.
• Mandaat vanuit de top / het bestuur.
• Engagementsafspraak rond het gebruik van resultaten.
• Know how over burgerparticipatie.
• Duidelijke visie.

Hoe Vonk burgerparticipatie aanpakt:

Vonk werkt steeds sterk op maat van de klant. Ook bij burgerparticipatie is dit zo. Hieronder vind je grosso modo onze algemene werkwijze bij het begeleiden van burgerparticipatietrajecten.

1. Intake: alle kritische vragen stellen

Tijdens de intake met de opdrachtgever staan we stil bij volgende zaken:

• Context
• Verwachtingen
• Doelstellingen
• Duidelijkheid omtrent besluitvorming en de burgerparticipatie hierbinnen
• Globale timing
• Randvoorwaarden
• Samenstelling stuurgroep
• Mandaat stuurgroep

2. Een stuurgroep samenstellen

Voor een project van burgerparticipatie werken we met een stuurgroep die het roer in handen houdt gedurende het hele traject. Binnen de stuurgroep wordt een interne contactpersoon aangeduid.

De stuurgroep buigt zich over volgende zaken:

• Helder stellen van de opdracht
• Procedure uittekenen
• Projectopvolging
• Randvoorwaarden verder onderzoeken
• Actorenanalyse en -keuze
• Methodieken
• Wie betrekken
• Verdeling rollen
• Verdeling verantwoordelijkheden
• Verdeling taken
• Concrete afspraken
• Specifieke timing
• Spelregels tijdens inspraakmomenten
• Communicatie intern en extern: voor – tijdens – na
• Rol sociale media

3. De methodiek en uitvoering bepalen

De methodiek kiezen we op basis van de concrete situatie, de te bereiken doelen en de efficiëntie. Vonk bereidt voor, werkt uit, begeleidt ter plaatse en verwerkt de resultaten.

De klant zorgt voor de communicatie naar de burger.

Criteria om een methodiek te kiezen zijn:

• Welk doel heeft de klant voor ogen?
• Hoe groot is het opzet?
• Wat is het thema?
• Welke groepen wil men betrekken?

We houden met volgende zaken rekening bij het uittekenen van de methodiek:

• De informatie moet helder, objectief, betrouwbaar en begrijpelijk zijn.
• De deelnemers vormen een goede representatie van de bevolking / van de stakeholders.
• De deelnemers krijgen tijd om te discussiëren. Verschillende standpunten krijgen ruimte. Vanuit de principes van deep democracy maken we ook ruimte voor een minderheidsstandpunt.

4. Hulpbronnen om het traject te vergemakkelijken

Er zijn verschillende mogelijkheden om het traject van burgerparticipatie te vergemakkelijken. Denk maar aan:

• Betrekken van bestaande platformen en bewegingen.
• Aansluiten bij bestaande initiatieven.
• Letten op non verbale communicatie en gedrag
• Zorgen voor volgende diversiteit
• Beroep doen op de wijsheid en ervaring van ouderen

5. Evaluatie

Achteraf evalueren we samen met de stuurgroep en de opdrachtgever het traject.

Het voordeel van externe begeleiding bij burgerparticipatie

Een externe begeleider zoals Vonk ondersteunt bij volgende elementen:

• Begeleider:
  De consultant van Vonk treedt op als begeleider van het traject van a tot z of delen ervan, naar afspraak.
• Keuzes:
  Vonk legt de kwesties op tafel die moeten besproken worden, geeft aan welke mogelijke antwoorden of oplossingen er zijn, en helpt bij het maken van een keuze, zonder echter de autonomie van de klant in vraag te stellen of over te nemen.
• Consistenties:
  Vonk bewaakt de consistentie van het geheel. We geven aan waar mogelijke inconsistenties zitten en op welke wijze deze kunnen vermeden op opgelost worden. De ene keuze impliceert dat de opties bij een andere kwestie kunnen verminderen.
• Methodieken:
  Vonk reikt de nodige methodieken aan om tot een goed eindresultaat te komen, zowel in de projectgroep als tijdens workshops. We beschikken over een grote toolbox aan methodieken en kiezen hieruit de methodiek die het best geschikt is om de doelen van de klant te realiseren.
• Wat mag en wat moet:
  Alhoewel Vonk geen juridische partner is zijn we toch op de hoogte van de belangrijkste juridische lijnen inzake lokale besturen en non profit. Van hieruit geven we richting aan het resultaat en weten we waar de klant eigen keuzes mag maken (mag) en waar de klant regelgeving moet volgen (moet).
• Betrokkenheid:
  We vinden het bij Vonk belangrijk dat het resultaat tegemoet komt aan zoveel mogelijk bekommernissen van stakeholders. Hiertoe werken we met een participatief traject, waarbij mensen uit verschillende groepen betrokken worden, hun stem kunnen laten horen en hun steentje bijdragen aan het eindresultaat. Zo bereiken we dat het resultaat maximaal gedragen is.

Meer informatie?

Contacteer ons vrijblijvend met jouw vraag. In een persoonlijk gesprek verkennen wij jouw vraag en behoeften. Vervolgens werken wij een offerte op maat uit.

Contactpersoon: inge.vromant@apbvonk.be – 050 40 31 60